CORONAVIRUS

Alergija i COVID-19

08/04/2021

Alergija i koronavirus

U doba pandemije koronavirusa, a u sezoni alergije na polen, u daljem tekstu akcenat je na simptomatologiji koju daje alergijska reakcija na polen, uz osvrt na razlike i sličnosti u odnosu na simptomatologiju koju daje COVID-19 oboljenje.

Alergije su pretjeran, nesvrsihodan i nespecifičan odgovor imunosistema na supstance ili stimuluse (alergene) koje inače ne bi trebalo da su štetne po organizam Alergen može izazvati alergijsku reakciju kada dođe u dodir s kožom ili okom, kada je udahnut, pojeden ili ubodom unesen u kožu. Najčešći alergeni su: polen, grinje, kućna prašina, životinjska dlaka, hrana, aditivi u hrani i pićima, konzervansi. Inhalacijski alergeni najčešće uzrokuju simptome na respiratornom sistemu i bolesti kao što su alergijski rinitis i astma. Alergeni iz hrane mogu uzrokovati smetnje vezane za digestivni sistem, ali i sistemske i kožne reakcije. Ubodi insekata, lijekovi i vakcine izazivaju sistemske i/ili kožne reakcije. Sklonost alergijama je nasljedna.

Polenska zrna biljke proizvode kako bi se mogle razmnožavati, te spadaju u grupu inhalacijskih alergena. Kod alergičara, kontakt sa alergenima uzrokuje stvaranje antitjela IgE koja potiču otpuštanje upalnih supstanci u tijelu, poput histamina, što uzrokuje simptome. Alergija na polen obično počinje u martu i može trajati čak i do kraja oktobra. Rizik od alergije uzrokovane polenom ovisi o nekoliko faktora:

vrsti polena;
dužini polinacijske sezone;
broju polenovih zrna u zraku;
uvjetima životne sredine (meteorološkim uslovima): temperatura, vlažnost, vjetar;

Alergija na polen se najčešće javlja kod djece ili u periodu adolescencije, ali postoji mogućnost i da se alergija razvije i u poznijoj dobi.

Na području Sarajeva proteklih nekoliko godina vrši se kontinuirani monitoring polena. Do sada je prikupljeno mnogo podataka o distribuciji polena kroz proces kvalitativno-kvantitativne analize polena. Stanovništvo Sarajeva je kroz sedmične izvještaje u proteklom periodu redovno informisano o koncentraciji polena. Broj polenovih zrna u m³ zraka koji uzrokuju probleme kod bolesnika nije isti za sve skupine polena. Kada su u pitanju trave, već manji broj polenovih zrna uzrokuje disajne probleme (preko 10/m³ zraka), dok kod korova problemi nastaju obično kada koncentracije pređe 50/m³ zraka. Izuzetak je polen ambrozije kod koje 20 do 30 zrna po m³ zraka uzrokuje pojavu alergijske reakcije.

Na osnovu dosadašnjih istraživanja koja su provedena, na području Kantona Sarajevo utvrđena su tri maksimuma koncentracije polena u zraku:

Polen drveća i grmova – maksimum koji se javlja u rano proljeće;
Polen trava – maksimum koji se javlja u rano ljeto;
Polen korova – maksimum koji se javlja u periodu ljeta i jeseni;

Za rano proljeće karakteristično je cvjetanje anemofilnih biljnih vrsta drveća i grmova, među kojima se izdvajaju lijeska (Corylus avellana), vrba (Salix sp.), joha (Alnus glutinosa) i brijest (Ulmus sp.). Nešto kasnije u proljeće alergiju izaziva breza (Betula sp.), bukva (Fagus sp.), hrast (Quercus sp.) i javor (Acer sp.). Ukoliko je godina toplija, alergiju u ovom periodu mogu izazvati livadske biljke, kao što je maslačak (Taraxacum officinale). Prave trave, kao što su medunika, rosulja, ljuljevi i vlasulje počinju cvjetati od maja, maksimum dostižu u prvom dijelu ljeta, a neke cvjetaju čak i do kraja septembra. Predstavnici ljetnih i kasnoljetnih alergenih biljnih vrsta su uglavnom zeljaste biljke, kao što su ambrozija (Ambrosia sp.), bokvica (Plantago sp.), kiselica (Rumex sp.), štir (Amaranthus sp.) itd.

Pri niskoj koncentraciji polena u zraku samo kod osoba koje su izrazito osjetljive će se pojaviti simptomi bolesti. Pri umjerenoj koncentraciji većina osoba osjeća simptome, dok kod visoke koncentracije polena u zraku sve osobe pokazuju simptome bolesti.

Simptomatologija alergije na polen

Polenske alergije javljaju se periodično i sezonski, vezano uz vrijeme cvatnje određenih vrsta biljaka i njihovog polena u zraku (trave, drveće i korovi). Većinom je to u proljeće, ljeto i jesen. Najčešći oblik alergije je polenska hunjavica (sezonski alergijski rinitis). Polen u tijelo dospijeva preko očiju i disajnim putevima. Simptomi su crvenilo, svrab i suzenje očiju, svrab nosa, grla, često i vanjskog uha, kihanje, curenje vodenastog sekreta iz nosa, začepljen nos (nosna kongestija), otežano disanje, urtikarija (crvenilo kože, dermatitis). Značajan broj bolesnika s alergijskim rinitisom ima pridruženi suhi kašalj, koji može biti posljedica slijevanja sekreta niz stražnji zid ždrijela iz gornjih disajnih puteva (tzv. postnazalni drip). Kod takvih bolesnika alergijski rinitis nije liječen i prelazi u hronični oblik upale sluznice. Osim toga, otok sluznice koja nastaje kao posljedica alergijske reakcije predisponira razvoju tzv. sekundarne bakterijske upale sinusa ili srednjeg uha. Često bude zahvaćena i sluznica sinusa, a mogu nastati tzv. nosni polipi koji dodatno otežavaju disanje. Bolesnici imaju učestale glavobolje u korijenu nosa, otežano disanje kroz nos, pojačano slijevanje sekreta niz ždrijelo i podražajni kašalj s iskašljavanjem bjelkastog sekreta.

Preporuke i mjere prevencije

Izbjegavanje alergena uvijek je bolje od pokušaja liječenja alergijske reakcije.

Neke od preventivnih mjera kod osoba alergičnih na polen:

nošenje maske i sunčanih naočala prilikom izlaska iz kuće;
nakon boravka na otvorenom, pri povratku kući operite ruke, istuširajte se, operite kosu i presvucite odjeću, kako biste spriječili unošenje polena u prostor u kojem boravite;
najveća koncentracija polena je tokom jutarnjih sati, za vrijeme sunčanih i vjetrovitih dana, pa se u tim periodima ne preporučuje provjetravanje prostorija, kao ni provjetravanje vozila tokom vožnje;
pratiti izvještaje relevantnih institucija o stanju koncentracije polena u zraku;
koristiti polenski kalendar, jer je njegova svrha predviđanje početka polinacije, te njenog trajanja sa odstupanjima ±15 dana, što ovisi od meteorološkim uslovima datog područja;
izbjegavati svježe pokošenu travu;
za odlazak u prirodu izabrati dane nakon kiše, jer su tada koncentracije polena najniže u zraku;
ne sušiti odjeću na otvorenom za vrijeme visokih koncentracija polena;
redovno čistiti i četkati dlaku kućnih ljubimaca;
osobama koje tokom ranog proljeća (u vrijeme cvjetanja drveća) često pate od alergijskog rinitisa, preporučuje se da što više vremena provedu u visokoplaninskom području (iznad granice šume);
osobama koje su alergične na polen trava preporučuje se boravak u šumskim ekosistemima tokom ljetnog i ranojesenjeg perioda;
uzimati redovno terapiju propisanu od ljekara.

Alergija ili koronavirus?

Jedini pouzdan način da utvrdite da li je u pitanju alergija ili bolujete od COVID-19 jeste testiranje.

Glavni upozoravajući znaci COVID-19 su povišena temperatura, umor i suhi kašalj. Ponekad im je pridružen i simptom koji je karakterističan za prehladu i gripu – curenje nosa. Sezonska alergija također može izazvati iritaciju disajnih puteva i može dovesti do curenja nosa. Međutim, malo je vjerojatno da osoba koja ima alergiju ima simptome koji su karakteristični za COVID-19: povišena temperatura, mučnina, povraćanje, proljev ili gubitak okusa i mirisa.

Važno: Ukoliko imate alergije, ne zaboravite da možete istovremeno imati i virusnu infekciju, pa tako i COVID-19. Poredite simptome koje u vrijeme sezonskih alergija imate i uočite razliku u simptomima koja bi se mogla pojaviti. Ovo se naročito odnosi na osobe koje imaju i alergijsku astmu i osjećaju simptome kao što su pritisak u grudima i otežano disanje. Kako astma spada u grupu faktora rizika za teže oblike COVID-19, od izuzetne je važnosti za osobe sa alergijama i alergijskom astmom da redovno koriste terapiju i da se pridržavaju svih mjera za kontrolu bolesti.

Ukoliko ste alergičar, a sada je alergijska reakcija praćena povišenom temperaturom, umorom i bolovima u mišićima, testirajte se.

Centar za kontrolu i prevenciju bolesti (CDC) navodi da alergija ne povećava rizik od zaraze koronavirusom.

Tabela 1. Razlike u simptomima prehlade, gripe, COVID-19 i alergije

Simptom	Prehlada	Gripa	COVID-19	Alergija
Povišena tjelesna temperatura	rijetko	često	da	ne
Kašalj	rijetko	da	suhi kašalj	ponekad
Kratak dah	rijetko	da	da	ponekad
Opšta slabost	ponekad	da	da	ne
Glavobolja	rijetko	da	ponekad	ponekad
Bolovi u mišićima	blagi	česti	da	ne
Kihanje	često	ponekad	ne	da
Grlobolja	često	ponekad	ponekad	ne
Curenje iz nosa	ponekad	ponekad	rijetko	da
Olakšanje nakon primjene lijeka za alergiju	ne	ne	ne	da